Category Archives: प्रेक्षणीय स्थळे

ही छोटी टुमदार इमारत १८७६ साली बांधली गेली. इमारतीच्या मध्यभागी एक गॅलरी असलेले सभागृह असून दोन्ही बाजूस खोल्या आहेत. समोर व्हरांडा आहे. या इमारतीचा उपयोग संस्थानकाळात कार्यालयासाठी व इतर कामासाठी केला जात असे.

कोल्हापूरवासियांच्या फिरण्याचे व हवा खाण्याचे प्रमुख ठिकाण म्हणजेच रंकाळा तलाव होय. रंक भैरव हे शिवाचे रुप आणि या नावावरुनच याला रंकाळा हे नाव पडले आहे. पूर्वी येथे एक दगडाची खाण होती. या खाणीतील दगडांचा उपयोग शहरातील काही जैन व हिंदू मंदिरांसाठी केला गेला.

कोल्हापूर हे शहर कुस्ती या खेळाबद्दल अखिल भारतात प्रसिध्द आहे. श्री. शाहू खासबाग मैदान हे या पेशातील लोकांचे मानाचे स्थान आहे. या खासबाग कुस्ती मैदानात आजपर्यंत अगणित लहान मोठ्या कुस्त्या खेळल्या गेल्या, असंख्य पैलवान या मातीत नावारुपाला आले आणि या मैदानाने करोडो लोकांच्या डोळयांचे पारणे फेडले.

शहराच्या वायव्येस पंचगंगा नदीकाठी एक मोठा घाट बांधलेला आहे. या घाटाच्या सभोवताली व प्रत्यक्ष नदीमध्ये अनेक लहान मोठी मंदिरे आहेत. राजघराण्यातील व्यक्तींचे अंत्यविधी इथे केले जात असल्यामुळे येथील बरीच मंदिरे राजघराण्यांच्या व्यक्तींच्या नावे वाहिलेली आहेत.

सध्या कोल्हापूरात असलेले हे नाट्यगृह सुमारे ९० वर्षापासून उभे आहे. महाराष्ट्नतील हे सर्वात जुने नाट्यगृह होय. या नाट्यगृहाची उभारणी राजर्षी छ. शाहू महाराजांच्या प्रेरणेने झाली.

कोल्हापूरची ही करवीर नगरी म्हणजे संस्कृतीचे व्यासपीठ अशा या सांस्कृतिक नगरीत शिवाजी विद्यापीठाच्या उभारणीने एक नवीन शैक्षणिक व सांस्कृतिक दालन मोठ्या वैभवात उभे केले आहे. १९६३ साली मा. कै. ना. यशवंतरावजी चव्हाण, कै. ना. बाळासाहेब देसाई यांच्या पुढाकाराने या विद्यापीठाची उभारणी झाली. कोल्हापूरसह सांगली, सातारा आणि सोलापूर या जिल्ह्याच्या शैक्षणिक उच्च शिक्षणाचा कारभार या विद्यापीठाच्या अधिपत्याखाली कार्यरत आहे.

करवीर नगरी ही कलानगरी म्हणूनच प्रसिद्ध आहे. या नगरीचे एक सुपूत्र म्हणजे मांडरे बंधू. चंद्रकांत मांडरे आणि सूर्यकांत मांडरे या बंधूनी मराठी चित्रपट सृष्टीमध्ये एक वेगळा ठसा उमटविला.

वाड्यातील छत्रपती शहाजी महाराजांची ख्याती इतिहासप्रेमी रसिक, वाचक, पर्यटक इतिहास भवन अशी होती. कोल्हापूरचे श्रद्धास्थान म्हणजे राजर्षी शाहू महाराज यांच्या जन्मशताब्दी निमित्त सन १९७४ दि. ३० जून रोजी श्रीमंत शहाजीराजानी आपल्या संग्रहातील अनेक दुर्मिळ मौल्यवान वस्तूंचा संग्रह एकत्रित करून स्वतंत्र असे संग्रहालय उभा केले.

दाजीपूर एक छोटसं, इवलसं नांव परंतु या दाजीपुरात रम्य, दाट कीर्द झाडी, वृक्ष-वल्ली, शेकडो नमुन्याचे प्राणी आणि पक्षी पाहिले की, या अरण्यात नित्य व्यवहारातील सर्व औपचारीक दैनंदिन व्यवहार विसरून निसर्गाच्या कुशीत लपलेला एका छोट्या मुलासारखी माया मिळते हे या गावाचे वैशिष्ट.